Bağırsak Floramızı Koruduğumuzu Sanarken Ona Zarar mı Veriyoruz?
Evde kefir mayalıyorum. Organik sirke ile turşumu kuruyorum. Kombucha fermantasyon sürecinde her defasında yeni tatlar deniyorum. Amacım basit: bağışıklığımı güçlendirmek, bedenimle dost bir yaşam kurmak. Ama bir gün şu soruyla karşılaştım:
“Bu sağlıklı sandığım sebze ve meyveler, aslında bağırsak florama zarar veriyor olabilir mi?”
İşte bu yazı, o sorunun peşinden gidiyor. Cevap ararken bulduklarım hem şaşırtıcı hem de düşündürücü.
Probiyotikler, bağırsaklarımızda yaşayan dost mikroorganizmalar.
Onlar sadece sindirimimize değil; bağışıklık sistemimize, ruh halimize ve hatta karar alma mekanizmamıza bile etki ediyor.
Bilim dünyası bağırsak mikrobiyotasını artık “ikinci beyin” olarak adlandırıyor.
Peki ya biz bu ikinci beynin dostlarını korumaya çalışırken, farkında olmadan onları yok ediyor olabilir miyiz?
Daha çok verim, daha az zararlı, daha hızlı üretim…
Modern tarımın vaadi buydu. Ama gerçekte, toprağa, suya ve bedenimize sistematik bir kimyasal saldırı bıraktı.
Avrupa Birliği’nin Türkiye'den ithal edilen ürünlerde yaptığı analizlerde, en sık iade sebeplerinin başında pestisit kalıntıları geliyor.
Türkiye’deki pazar tezgahlarında gördüğümüz pek çok ürün, görünürde taze ama görünmeyen tehlikelerle yüklü.
Ve asıl çarpıcı olan şu:
Bu pestisitlerin bazıları, bağırsak floramızdaki faydalı bakterileri hedef alıyor.
Bir tarafta kefirle, kombuchayla bağırsak floramızı zenginleştirmeye çalışıyoruz.
Diğer tarafta pestisit kalıntıları o bakterileri yok ediyor.
Glifosat gibi yaygın herbisitler, Lactobacillus ve Bifidobacterium gibi probiyotik türleri baskılıyor.
Bazı pestisitler, bağırsağın geçirgenliğini artırarak “sızıntılı bağırsak sendromuna” zemin hazırlıyor.
Yani sağlıklı sandığımız sebze meyveler, aslında sistemimizi sessizce sabote edebilir.
Çözüm çok açık, sadece biraz emek ve bilinç istiyor.
1. Pestisit Yükünü Azalt:
Organik ürünleri tercih et.
Güvenilir küçük üreticileri destekle.
Sebze ve meyveleri sirkeli + karbonatlı suda bekleterek yıka (etkisi sınırlı ama faydalı).
2. Prebiyotiklere Alan Aç:
Soğan, sarımsak, yer elması, pırasa gibi lifli gıdalar dost bakteriler için doğal besin.
3. Fermente Gıdalardan Vazgeçme:
Ev yapımı kefir, kombucha, turşu… Her biri bir probiyotik ordusu barındırır.
Hazır ürünlerde “canlı kültür içerir” ibaresine dikkat et.
4. Köklerine Dön:
Toprakla temas kur. Bahçecilik yap, balkonunda bile olsa üretime başla.
Kendi mikrobiyomunu doğayla yeniden bağdaştır.
Gerçek sağlık market raflarında değil, toprağın kokusunda ve üreticinin vicdanında gizlidir.
Probiyotik içmek tek başına yetmez. Onları yaşatacak ekosistemi birlikte kurmak zorundayız.
Her satın alma, bir oy gibidir. Oyunuzu neye veriyorsunuz?
Gıdamı tanıyorum: nerede, kim tarafından, nasıl üretildi?
Her gün fermente gıda tüketiyorum.
Pestisitten uzak, liften zengin besleniyorum.
Toprakla fiziksel temas kuruyorum (bahçe, doğa yürüyüşü, ellerim çamura bulansın).
Mikrobiyomu zenginleştirmenin yaşam tarzı olduğunu biliyorum.
Mesnage R., Antoniou M. N. (2017). “Facts and Fallacies in the Debate on Glyphosate Toxicity.” Frontiers in Public Health, 5, 316.
→ https://doi.org/10.3389/fpubh.2017.00316
Hernandez, A. F., et al. (2013). “Toxic effects of pesticide mixtures at a molecular level: their relevance to human health.” Toxicology, 307, 136–145.
→ https://doi.org/10.1016/j.tox.2012.06.009
Zhang, L., et al. (2020). “The Gut Microbiota: Emerging Evidence in Autoimmune Diseases.” Frontiers in Microbiology, 10, 3159.
→ https://doi.org/10.3389/fmicb.2019.03159
EFSA (Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi), 2023 Yılı Pestisit Raporu
→ https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/8175
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı
Türk Gıda Kodeksi Pestisitlerin Maksimum Kalıntı Limitleri Yönetmeliği Rehberi
https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Belgeler/DB_Gida_Isletmeleri/Pestisit_Rehber.pdf
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, TAGEM
Bitki Koruma Ürünleri Kalıntı Denemelerinde Ekstrapolasyon Kılavuzu
https://www.tarimorman.gov.tr/TAGEM/Sayfalar/Detay.aspx?TermId=dcbda54d-586f-4170-8f13-9bd6f4df4eed
T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Kalıntı Eylem Planı Kapsamında Yapılan Denetimler ve Sonuçları
https://www.tarimorman.gov.tr/GKGM/Sayfalar/Detay.aspx?TermId=fb841593-eb13-4a7b-90e6-762d1dc46795
Greenpeace Türkiye
"Pestisitler ve Çocuklar" Raporu – 2022
İstanbul’daki market ve pazarlardan toplanan 155 üründe %61 oranında çoklu pestisit kalıntısı tespit edildi.
https://www.greenpeace.org/turkey/blog/yeni-raporumuz-155-urunun-yuzde-altmisbirinde-coklu-pestisit-kalintisi-bulundu